Prawa człowieka to podstawowe normy przysługujące każdemu z nas wynikające z samego faktu bycia człowiekiem np.: prawo do życia, wolność słowa, wolność zrzeszania się, czy prawo do edukacji. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, wyznanie, pochodzenie etniczne, społeczne, narodowe czy przekonania polityczne. Prawa człowieka są niepodzielne i powszechne dla wszystkich ludzi. Są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, wolności, sprawiedliwości oraz pokoju.

Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez względu na rasę, płeć, orientację seksualną, wyznanie, pochodzenie etniczne, społeczne, narodowe czy przekonania polityczne.

Prawa człowieka są niepodzielne i powszechne dla wszystkich ludzi. Są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego, wolności, sprawiedliwości oraz pokoju. 

Źródłem wszystkich praw i wolności jest przyrodzona i niezbywalna godność każdego człowieka.

Prawa człowieka mają charakter:

• powszechny - są takie same dla każdego człowieka na całym świecie. Niezależnie od wyznawanych wartości, poglądów, religii czy kultury każdy ma prawo do życia, bezpieczeństwa i wolności osobistej.
• przyrodzony - istnieją niezależnie od woli władzy czy przepisów prawa, państwo ich nie nadaje, a jedynie tworzy system ich ochrony;
• niezbywalny - żadna władza nie może nam ich odebrać, nie można się ich zrzec czy zrezygnować z nich - nie mogę np. oddać się w niewolę. Posiadamy prawa człowieka, nawet jeśli nie uznaje ich jakieś państwo lub kiedy są one naruszane.
• nienaruszalny - "prawa człowieka istnieją niezależnie od władzy i nie mogą być przez władze dowolnie regulowane"
• naturalny - człowiek posiada je z racji godności osobowej, człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji czy nadania.
• niepodzielny - wszystkie prawa człowieka stanowią integralną i współzależną całość

Należy pamiętać, że prawa człowieka, to prawa:

• indywidualne - zazwyczaj ich podmiotem nie są grupy ludzi, ale pojedynczy człowiek. Gdy mówimy o prawach człowieka, myślimy o prawach poszczególnych osób, jednostek należących do tych grup.
• podstawowe - dają możliwość rozwoju i korzystania z wszelkich innych praw; dlatego ich przestrzeganie powinno być gwarantowane i chronione przez państwo. 

Prawa człowieka to prawa, które obowiązują i występują wyłącznie w relacjach jednostki z władzą, dlatego mówi się o pionowym (wertykalnym) charakterze tych praw. Władzą może być państwo i jego organy, może być szkoła czy uczelnia. Szczególną relacją jest relacja rodzic-dziecko. W tym wypadku istnieje władza rodzicielska. Obecnie coraz częściej mówi się o prawach człowieka w kontekście władzy korporacji.

Prawa człowieka dzielimy na:

• PRAWA (prawa pozytywne) - oznaczające obowiązek podjęcia przez władzę działania na rzecz jednostki. Jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw, a państwo musi zagwarantować ich realizację.

• WOLNOŚCI (prawa negatywne) - oznaczające obowiązek powstrzymywania się władzy od działań w określonych obszarach naszego życia.

Prawa człowieka mogą być ograniczane, ale tylko w bardzo ściśle określonych sytuacjach, definiowanych zwykle w dokumentach międzynarodowych lub konstytucjach poszczególnych państw (np.: ze względu na ochronę przez państwo określonych wartości, albo ze względu na zagrożenia - wojnę lub bezpieczeństwo publiczne). 

Istnieją jednak prawa, które są prawami absolutnymi i nie można ich ograniczyć w żadnym przypadku. Jest to wolność od tortur i wolność od niewolnictwa. Ograniczenia są dopuszczalne, ale ich forma i zakres są bardzo dokładnie badane przez powołane do tego międzynarodowe sądy i trybunały. Jednak sama możliwość ograniczenia praw człowieka nie likwiduje w żadnym  przypadku ich istoty.

(źródło: Amnesty International [http://amnesty.org.pl/prawa-czlowieka.html])

List Pani Minister Edukacji Narodowej z okazji Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka

Szanowni Państwo,

10 grudnia 1948 r. Trzecia Sesja Ogólnego Zgromadzenia ONZ, obradująca w Paryżu, uroczyście ogłosiła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Zapisała w niej fundamentalne dla każdego z nas wartości: wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi pod względem swojej godności i swych praw, a każdy człowiek ma prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa swej osoby.

Artykuł 7 Deklaracji wskazuje ponadto, że wszyscy ludzie mają prawo do jednakowej ochrony przed jakąkolwiek dyskryminacją i przed jakimkolwiek narażeniem na dyskryminację.

W celu upamiętnienia tego wydarzenia rezolucja 423(V) Zgromadzenia Ogólnego z 1950 r. ustanowiła dzień 10 grudnia Międzynarodowym Dniem Praw Człowieka.

W dążeniu do wypełnienia postanowień Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka fundamentalne znaczenie ma mocno soadzona w procesie nauczania edukacja antydyskryminacyjna.

Odpowiedzialność za prowadzenie edukacji antydyskryminacyjnej, jak i szerzenie wiedzy o prawach człowieka oraz kształtowanie postawy poszanowania praw człowieka spoczywa na szkole i każdym nauczycielu -wychowawcy dzieci i młodzieży. Kształcenie i wychowywanie młodego pokolenia w przekonaniu o równości wszystkich ludzi bez względu na płeć, pochodzenie rasowe lub etniczne, religię, przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną to jedyna droga w rozwoju świadomego, odpowiedzialnego i demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego.

Zachęcamy środowiska szkolne, aby 10 grudnia uczciły rocznicę przyjęcia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Apelujemy do wszystkich osób odpowiedzialnych za jakość i efektywność polskiej edukacji, aby swoimi działaniami wzmacniały edukację antydyskryminacyjną.

Z poważaniem,

/-/ Joanna Kuzik-Rostkowska 

               MINISTER